21 February 2022
Een wooncrisis?
Het woningtekort
In heel Nederland hebben we een tekort aan woningen. Dit tekort groeit al jaren. In 2021 waren er 279.000 woningen te weinig en verwacht wordt dat het tekort in 2024 piekt op 316.700 woningen. (ABF Research, Vooruitzichten bevolking, huishoudens en woningmarkt Prognose en Scenario’s 2021-2035 (29 juni 2021))
De huidige crisis op de woningmarkt vindt zijn oorsprong in de economische crisis van 2008. De crisis zorgde ervoor dat de vraag naar woningen afnam en de bouw stil kwam te liggen. Gemeenten zijn gestopt met het uitvoeren van woningbouwprojecten en van de 500.000 bouwvakkers in Nederland had 40% enkele jaren later een andere baan. Toen de vraag naar woningen weer toenam waren er onvoldoende woningen gepland en was er te weinig mankracht om aan die vraag te voldoen.
Onvoldoende aanbod, te weinig capaciteit om een inhaalslag in productie te maken en hogere kosten hebben bovendien tot een enorme stijging van de huizenprijzen geleid.
Dat heeft sociale gevolgen, zo is het bijvoorbeeld moeilijk voor starters een woning te kopen waardoor jongeren langer thuis blijven wonen.
DECENTRALISEREN OF NIET?
Tijdens de economische crisis is gekozen voor decentralisatie van taken op het gebied van ruimtelijke ordening en volkshuisvesting. Het ministerie van VROM werd opgeheven (2010) en verantwoordelijkheden verschoven naar provincies en gemeenten. Waar het rijk tijdens de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog of bij het bouwen van de Vinex-wijken in de jaren ‘90 sterk (financieel) stuurde, is dit het laatste decennium steeds verder afgenomen. Het huidige kabinet komt nu (deels) terug op deze decentralisatie en sinds dit jaar hebben we weer een minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening: Hugo de Jonge.
PROGNOSES
Een belangrijke bron voor het volkshuisvestingsbeleid van rijk, provincies en gemeenten zijn de zogenoemde PRIMOS-prognoses voor woningbehoefte die vooral op cijfers van het CBS gebaseerd zijn. Deze cijfers van het CBS bleken niet altijd even accuraat. Zo voorspelde het CBS in 2010 dat Nederland in 2040 zo’n 17,8 miljoen inwoners zou tellen, maar dat aantal bereikten we in 2021 al bijna.
Hierbij heeft het CBS voornamelijk onderschat hoeveel migranten er in Nederland komen wonen. Daarnaast worden de huishoudens al jaren kleiner, een trend die in de toekomst naar verwachting verder zal doorzetten. Er zijn dus gemiddeld per persoon meer woningen nodig dan geprognotiseerd.
De huidige prognose voor 2040 komt al boven de 19 miljoen inwoners uit. Het verwerken van bijstellingen over al die schijven gaat traag, waardoor overheden vaak jaren met verouderde cijfers werken.
OOK TE WEINIG SOCIAAL GEBOUWD
De introductie van de verhuurderheffing zorgde ervoor dat ook de corporaties minder sociale huurwoningen bouwden. Dat is een belangrijke oorzaak voor het tekort aan sociale huurwoningen.
De invoering van de verhuurderheffing afgezet tegen het aantal gebouwde sociale huurwoningen is te zien in figuur 1.
